Εικονογραφια

Ο όρος εικονογραφία συμπεριλαμβάνει όλα τα εικονιστικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως για παράδειγμα τοιχογραφίες, γλυπτική, αγγειογραφία, ζωγραφική, ψηφιδωτά, νομίσματα κοκ. Οι εικονογραφικές σκηνές αποτελούν βασική πηγή πληροφοριών για τα αρχαία υφάσματα και την κατασκευή τους και μάς παρέχουν πολλών ειδών στοιχεία που σχετίζονται τόσο με την τεχνική της κλωστοϋφαντουργίας, όσο και με την κοινωνική οργάνωση.

 

Μέσω της εικονογραφίας  γνωρίζουμε κατ’ αρχάς την ενδυμασία της κάθε εποχής και παρατηρούμε τις μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, για παράδειγμα ανάμεσα στα ενδύματα της μινωικής και αυτά της κλασικής εποχής. Από τις απεικονίσεις αυτές και σε συνδυασμό με πληροφορίες από άλλες πηγές, είμαστε σε θέση να μελετήσουμε στοιχεία, όπως τα χαρακτηριστικά των υφασμάτων του κάθε τύπου ενδύματος και το κόψιμό του, καθώς και να κάνουμε υπολογισμούς για την ποσότητα υφάσματος που απαιτείται για τον κάθε ένδυμα.

Παράλληλα αντλούμε πληροφορίες για τα χρώματα, με τα οποία βάφονταν τα υφάσματα, καθώς και στοιχεία για τη διακόσμησή τους. Συγκεκριμένα για τα χρώματα, οι προϊστορικές τοιχογραφίες, όπως και αγάλματα με ίχνη χρώματος και αγγεία λευκού βάθους, προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες και συμπληρώνουν τις γνώσεις μας από άλλες πηγές.

Όσον αφορά στη διακόσμηση των υφασμάτων, οι απεικονίσεις μάς παρέχουν στοιχεία για την ποικιλία των διακοσμητικών μοτίβων, γεωμετρικών και παραστατικών και για τα σημεία όπου τοποθετούνταν η διακόσμηση. Στην κλασική περίοδο λόγου χάριν, ήταν πολύ κοινή η διακόσμηση των παρυφών των υφασμάτων με γεωμετρικά σχέδια. Επιπλέον, λαμβάνουμε πληροφορίες για διακοσμητικά στοιχεία των υφασμάτων, όπως τα κρόσσια, οι μόνιμες πιέτες και η επίρραπτη διακόσμηση με μεταλλικά ελάσματα. Συχνά μπορεί επίσης να γίνει διάκριση ανάμεσα σε χονδρά και βαριά υφάσματα και σε πολύ λεπτά και διαφανή που αφήνουν να διαφαίνεται το σώμα. Παραδείγματα διαφανών ενδυμάτων απεικονίζονται σε τοιχογραφία από το Ακρωτήρι, και σε πολλά αγγεία της κλασικής εποχής.

Ταυτόχρονα, η εικονογραφία μάς επιτρέπει να πάρουμε μια ιδέα για τις χρήσεις των υφασμάτων εκτός της ενδυμασίας. Όπως και σήμερα, τα υφάσματα ήταν πανταχού παρόντα και σε ποικίλες μορφές: από  κορδόνια και σκοινιά, μέχρι σάκους, κλινοσκεπάσματα, χαλιά, τέντες και πανιά πλοίων.

Η εικονογραφία όμως μάς πληροφορεί συγχρόνως και για τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής υφασμάτων. Το γνέσιμο για παράδειγμα απεικονίζεται αρκετά συχνά στην εικονογραφία της πρώτης χιλιετίας π.Χ. και κυρίως στην κλασική περίοδο, ενώ η ύφανση στον όρθιο αργαλειό με βάρη απεικονίζεται λιγότερο συχνά, όπως και η ύφανση sprang σε μικρό, φορητό αργαλειό. Επιπλέον, υπάρχουν και ορισμένες σκηνές όπου ένα σύνολο γυναικών επιδίδεται σε διάφορες κλωστοϋφαντουργικές δραστηριότητες.

Συγχρόνως όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν και προβλήματα ερμηνείας εικονογραφικών στοιχείων, τα οποία πιθανότατα βασίζονται σε εικονογραφικές συμβάσεις της εκάστοτε εποχής. Έτσι, συχνά δυσκολευόμαστε να ερμηνεύσουμε στοιχεία που απεικονίζονται στην επιφάνεια υφασμάτων, και να ταυτίσουμε την τεχνική ή το οπτικό αποτέλεσμα στο οποίο αναφέρονται. Ενδύματα που απεικονίζονται λόγου χάριν με πλέγμα διαγωνίων γραμμών στην επιφάνειά τους (βλ. Αρχαϊκή αγγειογραφία) θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε δίμιτα (twill) ή σε καρώ υφάσματα.

Σε όλες τις περιπτώσεις οι γραπτές πηγές μάς βοηθούν να ελέγξουμε την εγκυρότητα των υποθέσεων που έχουν γίνει με βάση στοιχεία της εικονογραφίας, και το αντίστροφο.